Najnowszy przyjęty przez Komitet Stały Rady Ministrów projekt „ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary i zmianie niektórych ustaw” zawiera zapisy pozwalające postawić przed sądem każdą firmę nawet w sytuacji, gdy nikt nie postawił zarzutów właścicielowi czy zarządowi firmy czy spółki. Możliwe będą też sytuacje, gdy nikt nie postawi zarzutów osobie fizycznej – właścicielowi, czy członkom zarządu!
Resort (nie)sprawiedliwości proponuje, aby już na wstępnym etapie prokurator mógł wszcząć postępowanie względem firmy gdy, cyt: ”… zajdzie uzasadnione podejrzenie popełnienia czynu zabronionego oraz istnienie interesu społecznego przemawiającego za jego wszczęciem”.
Zdaniem Sędziów Sądu Najwyższego, który opiniował projekt takie sformułowania są mało ostre i pozwolą na zupełną dowolność w działaniach prokuratora, co jest groźne dla firm.
Prokurator jeszcze w toku postępowania będzie mógł np. ustanowić w firmie zarząd przymusowy, orzec zakaz łączenia i przekształcania przedsiębiorstwa, zakaz ubiegania się o środki publiczne czy wstrzymanie wypłat dotacji i subwencji, zakaz zawierania umów określonego rodzaju, prowadzenia określonej działalności a także obciążania lub zbywania majątku bez zgody sądu.
Takie drastyczne środki zapobiegawcze będzie można zastosować gdy „wystąpiło duże prawdopodobieństwo popełnienia czynu przez podmiot zbiorowy” lub gdy działanie firmy może spowodować „popełnienie kolejnego czynu zabronionego, wyrządzić szkodę Skarbowi Państwa lub innej osobie”. Sąd Najwyższy wskazał, cyt: „oznaczać to może arbitralność w działaniach organów władzy publicznej, zwłaszcza prokuratury”, z czym należy się zgodzić
Ustawa przewiduje szereg kar i sankcji, w tym podwyższenie kar finansowych dla firm nawet do 30 mln. zł jak też:
- przepadek mienia lub korzyści majątkowych,
- zakaz prowadzenia określonej działalności,
- zakaz korzystania z pomocy organizacji międzynarodowych (np. w przypadki fundacji),
- stałe albo czasowe zamknięcie oddziału,
a nawet
- likwidację firmy, a majątek zlikwidowanej formy przepadnie na rzecz Skarbu Państwa.